نقد شیعه دوازده‌امامی
نقد شیعه دوازده‌امامی از زمان اولین شکاف میان جناح‌های اصلی اسلام، سنی و شیعه قدمت دارد. مسئله جانشینی محمد، ماهیت امامت، وضعیت دوازدهمین امام شیعه و دیگر حوزه‌هایی که در آن‌ها اسلام شیعی از اسلام سنی متفاوت است، توسط علمای اهل سنت مورد نقد واقع شده‌است.[۱] فرقه‌های سنی مذهب به ویژه سلفی‌ها بسیاری از جنبه‌های اعتقادی شیعه را غلط یا بدعت‌آمیز و کفرآمیز می‌دانند. در بین خود جوامع شیعه، مفسران و محققانی چون موسی الموسوی و علی شریعتی با هدف اصلاح مذهبی، برخی اعمال و عقاید رایج در جامعه را نقد کرده‌اند.[۲]
غیبت
مقالهٔ اصلی: غیبت امام زمان
به اعتقاد شیعیان حجت بن الحسن، امام دوازدهم شیعیان، به عنوان آخرین امام از سال ۸۷۳ در غیبت به سر می‌برد و همان مهدی موعود است. این اعتقاد از زمانهای دور توسط محققان سنی مذهب مورد انتقاد بوده‌است؛ و عقیده دارند امام دوازدهم هرگز وجود نداشته‌است و شیعیان این افسانه را خلق کرده‌اند تا مکتب شیعه را سرپا نگه دارند.[۳] محققان غربی هم وجود امام غایب را مورد تشکیک قرار داده‌اند. به عقیده رابرت گلیو، دکترین غیبت امام دوازدهم وقتی غالب شد که هیچ‌یک از نظریه‌های رقیب موفق نشدند مسئله جانشینی امام یازدهم، با وجود نداشتن فرزند را توجیه کنند.[۴] به عقیده برنارد لوئیس، پس از قیام‌ها و سرکوب‌های فراوان که هر بار رهبر قیام ناپدید می‌شد، و پیروانش می‌گفتند غایب شده‌است، غیبت امام و برگشت دوبارهٔ او مشخصهٔ ویژهٔ شیعه شد. با هر رهبری که ناپدید شد و برنگشت، این دیدگاه به عنوان مشخصهٔ شیعه، اجزای بیشتری پیدا کرد.[۵] در مقابل ویلفرد مادلونگ در دانشنامه اسلام، تأکید دارد دکترین غیبت پیش از غیبت امام دوازدهم به اندازه کافی به‌وسیلهٔ روایات ائمهٔ پیشین مورد تصدیق قرار گرفته‌است، طوری‌که پس از مرگ امام یازدهم اکثریت امامیه به وجود مهدی موعود عقیده داشتند. بعلاوه مادلونگ چندین محقق مذهبی غیر شیعه را نام می‌برد که اعتقادات مشابهی دارند.[۶] در یکی از احادیث شیعه، محمد گفته‌است: "اگر تنها یک روز از عمر زمین باقی باشد، خداوند آن روز را آنقدر طولانی خواهد کرد تا خداوند مردی از خاندان من خواهد فرستاد که همنام من است. او زمین را را از عدالت پر خواهد کرد همان‌طور که از بی‌عدالتی پر شده‌است."[الف][۷][۸] با این حال اکثریت اهل سنت، پسر امام یازدهم را مهدی موعود نمی‌دانند. به اعتقاد شیعیان تنها صحنه‌ای که پسر امام یازدهم در انظار عمومی ظاهر شد، زمان مرگ پدرش بود.[۷][۸] به اعتقاد شیعه تولد مهدی همانند تولد موسی، بنا به ضرورت زمانه مخفی شده‌است. بخاطر رواج این اعتقاد که او مهدی موعود است، خلیفهٔ زمان قصد داشت یک بار و برای همیشه به کار امامت شیعه خاتمه دهد.[۹
